De archiefwerkgroep van Stad en Ambt Doesborgh houdt zich bezig met oude teksten over de geschiedenis van Doesburg, vooral uit het stadsarchief.
Het gaat daarbij om handschriften uit vroeger eeuwen die de werkgroep toegankelijk maakt voor zowel wetenschappelijk geïnteresseerden als een breed publiek.
Zulke handschriften zijn meestal niet gemakkelijk te lezen. Het belangrijkste deel van de activiteiten van de werkgroep bestaat dan ook uit het ontcijferen en vervolgens transcriberen, letterlijk overtypen, van de teksten.
Publicaties
De resultaten van dat werk, de transcripties, worden zoveel mogelijk gepubliceerd, op deze website en die van het Streekarchief Achterhoek en Liemers, en soms in druk.
In druk
Hoeren en Boevenboeck en al die de stadt ontsegt sien (Doesburg 2006)
Het Besluitenboek van het Gasthuis in Doesburg 1655 -1761 (Doesburg 2008)
Het Oude Gasthuisboek van Doesburg 1437 -1654 (Doesburg 2017)
Christoffel Baerken, Zijn leven en zijn ‘onderscheydene gedachten’ over ‘Doesburgh, zijne Geboorte Plaats, in Jaarboek Achterhoek en Liemers 2009 (tevens Liber amicorum voor Jan van Petersen), p.159 e.v.
De kerkenraad van de Martinikerk van Doesburg in de 17e eeuw, Het eerste kerkenraadsboek en andere archiefstukken over de hervormde gemeente in die tijd (Doesburg 2023)
Online
Gasthuisboek 1437 – 1654, Oud-Archief Doesburg, inv.nr. 2835, (transcripties behorende bij de uitgave Het Oude Gasthuisboek 1437 - 1654)
Gasthuisrekening 1503-04, Oud-Archief Doesburg, inv. nr. 2845
Gasthuisrekening 1614, Oud-Archief Doesburg, inv. nr. 2846
Gasthuisrekening 1616, Oud-Archief Doesburg, inv. nr. 2847.
Transcripties op website Stad en Ambt Doesborgh (deze website):
Verpondingenboek 1650 (nog in te vullen)
Resoluties van de magistraat 1672 – 1674, stukken uit Oud-Archief Doesburg, inv. nr. 1, 3, 13 en 377
1e Kerkenraadsboek (Acta/notulen van de kerkenraad 1619 -1699), Archief van de Nederlands Hervormde Gemeente te Doesburg, inv.nr. 1
2e Kerkenraadsboek (Idem 1700 -1800), inv.nr. 2 (alleen blz. 1 t/m 4)
Stukken uit Oud-Archief Doesburg betreffende de hervormde kerk in de 17e eeuw: gedeelten uit inv.nr. 2 en 3 (Resoluties van de magistraat 1639 – 1670, resp. 1670 – 1700) en inv.nr. 1921 t/m 1926 (Bemoeiingen van de magistraat met kerkelijke zaken).
Nadat de werkgroep een project heeft uitgekozen maken medewerkers van het streekarchief (digitale) foto’s van het handschrift. De leden kunnen die thuis bekijken en maken in koppels van twee hun ‘huiswerk’. Zij doen een voorstel voor de transcriptie van een paar bladzijden tekst en verspreiden dat in de werkgroep.
Zo'n voorstel wordt tijdens een van de maandelijkse bijeenkomsten van de werkgroep in het Archief aan de Nieuwstraat besproken en vergeleken met het originele handschrift. Daarna wordt een definitieve versie gemaakt die na verdere controle wordt klaargemaakt voor publicatie.
Meestal worden ook samenvattingen gemaakt om de – lang niet altijd direct duidelijke – betekenis van de tekst te verhelderen.
Van 2012 – 2016 zijn de jaarrekeningen van de Doesburgse gasthuismeesters over de jaren 1504, 1624 en 1616 getranscribeerd; dit zijn de drie oudste bewaard gebleven rekeningen van het Gasthuis.
In 2016 en 2017 heeft de werkgroep zich verdiept in de Franse bezetting van Doesburg in de jaren 1672 – 1674. Uit die tijd zijn de besluiten van het stadsbestuur, de 'Resoluties van de magistraat' getranscribeerd.
Van 2018 tot begin 2023 kwam het eerste Kerkenraadsboek van de hervormde kerk van Doesburg aan de beurt. Dit 17e-eeuwse boek is het oudste archiefstuk van die - toen Nederduitse gereformeerde - kerk. Het bevat voornamelijk de notulen van de kerkenraad van 1619 tot 1700. Deze transcriptie verscheen in maart 2023 in gedrukte vorm, met als titel De kerkenraad van de Martinikerk van Doesburg in de 17e eeuw.
De Archiefwerkgroep begon ein1973 als Werkgroep archiefonderzoek en leidde de eerste jaren een moeizaam bestaan. In jaarverslagen van Stad en Ambt lezen we oproepen om zich aan te melden, maar die hadden weinig succes. Pas na twee cursussen Oud schrift door archivaris Peter Wouters in 1993 kwam de werkgroep echt to leven.
Een enthousiaste groep cursisten startte in 1994 onder leiding van Wouters met het ontcijferen van het Doesburgse Hoeren- en Boevenboek. Dit boek vertelt wie er tussen 1733 en 1778 uit de stad werd verbannen (voornamelijk hoeren!). De transcriptie van dit boek is in 1996 in getypte vorm gepubliceerd. In 1995 was het Verpondingenboek uit 1650 aan de beurt, een overzicht van huizen en landerijen die in aanmerking kwamen voor de vermogensbelasting.
Gasthuisboeken
Meteen daarna werd begonnen aan de twee Gasthuisboeken. In deze twee boeken hebben de gasthuismeesters in de jaren 1437 tot 1654 en 1655 tot 1761 hun aantekeningen over het beheer van het Gasthuis gebundeld. Beide boeken zijn in druk gepubliceerd in 2008 en 2017.
De handschriften waarmee wordt gewerkt zijn vaak honderden jaren oud, maar de Archiefgroep zelf is volledig up to date. Op dit moment wordt gekeken hoe kan worden gewerkt met de allernieuwste technieken op basis van kunstmatige intelligentie. Transkribus is een door AI aangedreven platform voor tekstherkenning, transcriptie en het doorzoeken van historische documenten.
Probeer zelf hoe dit werkt op de website Transkribus.ai. Sleep of upload een - afbeelding van een - geschreven of gedrukt document in het linker venster en kies de gewenste taal.
